Telewizyjne serwisy informacyjne w Polsce, czyli niusyzacja telewizji

Drodzy blogowicze i telemaniacy!

Potraktujcie mój wpis jako skromny wstęp do jutrzejszych zajęć z teorii telewizji.

Historia serwisów informacyjnych w Polsce sięga 1956 roku, kiedy na ekranach pojawia się program Wiadomości Dnia, przemianowany w 1958 roku na Dziennik Telewizyjny. Przez długie lata był on jedynym źródłem informacji i jednocześnie potężnym narzędziem propagandy dla władz. Od początku wiadomości te nadawane były o godz. 19.30.

W 1989 roku, po przemianach politycznych w Polsce, Dziennik Telewizyjny zastąpiono Wiadomościami. Pierwsze wydanie, które miało miejsce 18 listopada 1989 roku, obejrzało ponad 62 procent Polaków powyżej 15 roku życia. 26 czerwca 1986 roku wyemitowano pierwszy Teleekspress, który był przeznaczony dla młodej widowni. W TVP2 od 2 września 1991 roku istnieje Panorama. W roku 1992 pojawia się Polsat, a wraz z nim produkowane od samego początku Informacje.

Przełomem dla telewizyjnych serwisów informacyjnych były Fakty, nadawane w TVN od 3 października 1997 roku. Był to pierwszy program informacyjny w stacji komercyjnej, który przełamał monopol Wiadomości. Fakty już na starcie zaskoczyły widzów i konkurencję nowatorską, niespotykaną do tego czasu w Polsce formułą. Fakty wzorowane są na serwisach informacyjnych jakie istnieją w Stanach Zjednoczonych od lat pięćdziesiątych. Główną rolę odgrywa w nich prowadzący, który jest nie tylko wizytówką programu, ale i całej stacji. Nazywany jest anchormanem (od ang. ‘anchor’ – ‘kotwica’, anchorman to najsilniejszy zawodnik w sztafecie). Wzorem amerykańskim twórcy programu wyeksponowali rolę prowadzącego, który nie tylko sam pisze teksty, ale ma wpływ na dobór materiałów prezentowanych w danym wydaniu informacji. Pełni on funkcję pośrednika pomiędzy stacją, widzami a pozostałymi reporterami. Staje się on jednocześnie prawdziwym autorem, autorem implikowanym oraz narratorem pojawiającym się na ekranie, podczas gdy widz w domu staje się symultanicznie odbiorcą wewnątrztekstowym, widzem implikowanym oraz prawdziwym widzem, mając wrażenie bezpośredniej, interpersonalnej komunikacji (patrz: Kozloff S, Teoria narracji a telewizja).
Fakty charakteryzują się rozbudowaną dramaturgią, typową dla sensacji. Podawane informacje są „sensacyjne” i nie pozwalają uwadze widza osłabnąć choćby na chwilę. Twórcy programu osiągają ten efekt konsekwentnie stosując schemat polegający na podawaniu wiadomości nudnej na przemian z pasjonującą. Fakty jako pierwsze wprowadziły tzw. forszpany, czyli krótkie zapowiedzi najważniejszych tematów. Również w Faktach po raz pierwszy w polskich wiadomościach pojawiły się puenty, wypowiadane przez reporterów i umieszczane na końcu, bądź w środku przygotowanego materiału, czyli tzw. stand-upy. Warto też zwrócić uwagę na elementy graficzne, które wprowadzane są po to, by urozmaicić podawane informacje – Fakty chętnie stosują mapy, schematy, wykresy, plansze. Warty podkreślenia wydaje się także fenomen multiplikacji przekazywanych informacji, czyli umieszczania pasków informacyjnych u dołu ekranu oraz po boku.

Rok 2003 przyniósł na polskim rynku telewizyjnym duże zmiany, których bohaterami są programy telewizyjne. Utworzono TVN 24 – pierwszy polski kanał informacyjny 24/7. TVN 24 wzorowany był na amerykańskim CNN. Pod koniec 2007 roku wystartowała TVP info, kanał informacyjny Telewizji Polskiej, a w 2008 roku stacja Polsat zaczęła nadawać swoją telewizję informacyjną Polsat News.

Źródło: Guzik Kinga, Rewolucja „Faktów” i niusyzacja telewizji, [w:] 30 najważniejszych programów TV w Polsce, red. Godzic Wiesław, Warszawa 2005, s. 19-28.

A na koniec: profesjonalizm dziennikarzy TVN :)